भाग २७ -- संगणक म्हणजे प्रकाशन विश्व

भाग २७ -- संगणक म्हणजे प्रकाशन विश्व
(पुस्तकाप्रमाणे तपासले -done)
संगणकामुळे जगभरातील प्रकाशन विश्वांत मोठी क्रान्ति व प्रगति झालेली आहे. पूर्वी प्रकाशनासाठी काय काय करावे लागत असे याचे उत्तर आहे -
- लेखन (लेखकाने)
- पुस्तकाच्या पानांचा आकार व लेआउट ठरवणे
- त्या बरहुकम खिळे जुळणी करणे
- प्रुफे तपासणे
- प्रुफे फायनल झाल्यावर खिळे जुळवल्या प्रमाणे मु्द्रण करणे
- त्यामधे चित्र असेल तर चित्रठसे वापरून मुद्रण करणे.
- ISBN ला रजिस्टर करणे
- मुखपृष्ठ तयार करणे
- बाइन्डिंग करणे
- प्रकाशन सोहळा करणे
- पुस्तकाचा खप वाढवण्यासाठी जाहिरात इ. करणे.
- पुस्तकालयांपर्यंत माहिती पोचवणे वगैरे
- कुणीतरी प्रकाशित पुस्तकांची यादी ठेवणे (उदा. ISBN)
- दुसरी आवृत्ति काढण्यासाठी संपूर्ण प्रक्रिया पुन्हा करावी लागे. त्यामधे पुन्हा नव्याने खिळे जुळणी करावी लागत असे.

संगणक आल्यावर यातले काय काय काम त्याच्याकडे गेले ते पाहू या.
- बहुतेक सर्व लेखक आता संगणकावरच लेखन करतात
- निदान प्रगत देशांत तरी नक्कीच.
- खिळे जुळणी या कामाची गरज शंभर टक्के संपली.
- संगणकावर टाइप केलेल्या लिखाणाला पेजमेकर किंवा तत्सम सॉफ्टवेअर वापरून थेटपणे पानांचा लेआऊट तयार होते.
- प्रुफ काढून तपासून झाल्यावर हव्या त्या नेमक्या दुरुस्त्या संगणकावर करणे खूप सोपे असते.
- दुरुस्त्या झाल्यानंतर ट्रेसिंग काढणे
- ट्रेसिंग वरून ऑफसेट पद्धतीने छपाई करणे.
- संगणकावरील टंकलेखन व दुरुस्त्या केलेला मजकूर सीडी वर काढून तो खूप काळ जपून ठेवता येतो.
- नवीन आवृत्ती काढतांना सीडी वरील मजकुरामधे फक्त आवश्यक तेवढ्याच सुधारणा करून पुरते, संपूर्ण टंकलेखन पुन्हा करावे लागत नाही.
- मुखपृष्ठ करणा-या चित्रकाराला संगणक वापरामुळे मुखपृष्ठ तयार करणे सोपे झाले.
- प्रकाशित झालेल्या पुस्तकाची माहिती वेबसाईटवर टाकल्याने जगभरात सर्व सर्च इंजिन्सकडे ती माहिती जाते. पुस्तकालये किंवा नव्या प्रकाशनांची माहिती देणा-या कित्येक वेबसाईट्स जगभर आहेत. त्यांच्याकडे आपोआप नोंद होते किंवा नोंद करणे सोपे जाते.
- ISBN चा रजिस्ट्रेशन नंबर संगणक वापरुन तयार होत असल्याने त्या कार्यालयांत संगणकीय नोंद रहाते.
- विशेषकरुन कोलकाता येथे राजा राममोहन रॉय लायब्ररी फाउंडेशन (RRRLF) या संस्थेमार्फत भारतातील सर्व पुस्तकांची नोंद ठेऊन ती पुस्तके सरकारी अनुदानातून ग्रंथालयांना पुरवण्याची योजना आहे, तेथील नोंदीचा फायदा होतो.
- संगणकावरुन पुस्तकाची मागणी नोंदवणे, किंमत अदा करणे असे व्यवहार सोपेपणाने होतात.

अशा प्रकारे संगणकांमुळे प्रकाशन क्षेत्रात क्रान्ति व प्रगती झाली आहे.
----------------------------------------------------------------------